کاربرد هیدروکسید سدیم در حذف گوگرد در چاه های استخراج نفت

هیدروکسید سدیم:

هیدروکسید سدیم با فرمول شیمیایی NaOH، ورقه های نازک سفید رنگ با نام های سود پرک، کاستیک سودا یا سود سوزآور، ماده قلیایی بسیار قوی می باشد که دمای ذوب آن 1390 درجه سانتی-گراد و چگالی آن 13/2 است. هیدروکسید سدیم قابلیت انحلال در آب را دارد و رطوبت هوا را خیلی سریع جذب خود می کند. به همین علت هنگام حمل و نقل، این ماده باید تحت پوشش های حفاظتی لازم قرار گیرد. سود پرک از تبخیر سود کاستیک مایع، که از فناوری ممبرانی بدست آمده، تولید می شود. این ماده دارای اثر خورندگی بوده و برای جلوگیری از اثرات سوزانندگی آن، زمان استفاده باید دقت کافی داشت.

هیدروکسید سدیم در آب محلول های قلیایی قوی ایجاد می کند و به صورت کامل به یون های ( +Na) و(-OH) تبدیل می شود.

کاربردهای هیدروکسید سدیم:

کاستیک سودا یا هیدروکسید سدیم ، به علت ویژگی هایی که دارد در صنایع مختلفی به طور گسترده از آن استفاده می شود از جمله:

• صنایع کاغذ و پالپ

• خنثی سازی اسید در باتری

• صنعت نفت و گاز

• صنعت دارویی و پزشکی

• تولید مواد شوینده و صابون

• سنتز الیاف مصنوعی ابریشم

• صنعت تولید رنگ

• صنعت الکل سازی

• صنایع نظامی

• فرآوری آلومینیوم

قدیمی ترین و مهم ترین کاربرد هیدروکسید سدیم ، در صنعت تولید کاغذ می باشد. استفاده از این ماده، علاوه بر کاهش هزینه های تولید، باعث شفافیت و سفیدی کاغذ می شود.

در صنایع غذایی از سود پرک خوراکی برای تولید مواد لبنی و نوشابه استفاده می شود. متاسفانه در این صنعت از کاستیک سودا برای تلخی زدایی از زیتون استفاده می کنند که اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف کننده دارد. همچنین برای شست و شوی میوه و سبزیجات نیز کاربرد دارد.

برای تصفیه آلومینیوم از کاستیک سودا بسیار استفاده می شود. در مصارف خانگی نیز، برای نظافت و شست و شو و در بسیاری از قالیشویی ها، سود پرک به جای پودر شوینده و شامپو کاربرد دارد. به علت خاصیت چربی زدایی کاستیک سودا، از آن برای تولید صابون استفاده می کنند.

سایر کاربردهای هیدروکسید سدیم شامل تصفیه روغن، صنعت تولید سرامیک، تولید الکل، تولید چرم و دباغی، صنایع بازیافت، شست و شوی مخازن و شیرآلات می باشد.

از محلول قلیایی سود کاستیک استاندارد در آزمایشگاه ها جهت تعیین غلظت اسیدهای مجهول در فرآیند تیتراسیون اسید- باز استفاده می کنند.

در کارخانجات، سود سوزآور در دو نوع جامد و مایع تولید شده و با درصد خلوص 33 و 50 موجود است. معمولا برای صادرات از سود مایع استفاده می شود که کیفیت بالایی داشته و به علت قیمت مناسب تر، بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است.

کاربرد هیدروکسید سدیم در چاه های نفت:

یکی از مصرف کنندگان عمده هیدروکسید سدیم ، صنعت پتروشیمی است که در حفاری چاه های نفت جهت سولفورزدایی و شیرین سازی، از این ماده استفاده می کنند. از هیدروکسید سدیم در صنعت پالایش نفت و گاز، به منظور حذف ترکیبات اسیدی از گازهای سوختی قبل از وارد شدن به محیط، استفاده می کنند. به عنوان مثال گازهای حاصل از سوزاندن سوخت های فسیلی که دارای مقادیر زیادی اکسید گوگرد می باشند. یکی از روش های از بین بردن اکسیدهای گوگرد، شست و شوی گازهای سوختی به وسیله محلول سود سوزآور است.

از جمله وظایف واحد تصفیه و پالایش، پژوهش در مورد سولفور زدایی و شیرین سازی نفت خام و محصولات آن می باشد. نفت خام در حالت طبیعی دارای مقدار زیادی گوگرد بوده که این مورد در نفت ایران بیشتر از سایر نقاط صدق می کند. با بدست آوردن نفت خام از چاه ها و ارسال آن به پالایشگاه و خط لوله و پس از آب-گیری، به برج تقطیر فرستاده شده و بر حسب نقطه جوش، نفت خام تفکیک می شود. محصولات بدست آمده از تقطیر دارای مقداری گاز، بنزین یا نفتا، LPG، نفت سفید، گازوئیل خلاء، گازوئیل اتمسفریک، ته مانده ها و نفت کوره می باشد که در این محصولات، گوگرد پخش خواهد شد. گوگرد در نفت خام حدودا دارای 200 نوع ترکیب بوده و این گوگردها به چند دسته تقسیم می شوند از جمله مرکاپتان ها یا تیول ها، سولفیدها، دی سولفیدها، تیوفن ها و مشتقات آن. گوگرد موجود در گازوئیل و بنزین، زمان احتراق در موتور خودرو مانند گازوئیل و بنزین می سوزد و به یکی از آلاینده های خطرناک هوا که SO2(گوگرد دی اکسید) می-باشد، تبدیل خواهد شد. این مورد امروزه در کشور ما به شدت مسئله ساز بوده و عوارض زیادی از جمله خارش گلو، سوزش چشم و خواص اسیدی برای موجودات زنده دارد که شاهد عوارض آن در قالب آلودگی هوا هستیم.