سوربیتول

خواص فیزیکی و شیمیایی سوربیتول

سوربیتول یک ترکیب آلی منحصر به فرد با خاصیت ویژه است. در ساختار مولکولی این ترکیب تعداد 6 گروه هیدروکسی قرار گرفته است. جرم مولی این ماده برابر با 17/182 گرم بر مول است و چگالی آن به صورت 49/1 گرم بر سانتی متر مکعب بیان می شود. این ماده به صورت پودر جامد کریستالی سفید رنگ وجود دارد، در دمای حدود 94 تا 96 درجه سانتی گراد ذوب می شود و میزان حلالیت آن در یک لیتر آب، برابر با 2350 گرم است.

سوربیتول، ماده ای غیر سمی و غیر قابل اشتعال است. نقطه اشتعال پذیری برای این ترکیب، بالاتر از 100 درجه سانتی گراد گزارش شده است. عوارض حاد برای این ماده ثبت نشده است اما توصیه می شود در هنگام کار کردن با آن، نکات ایمنی را رعایت کنید. چنانچه این پودر جامد با پوست دست یا چشم ها تماس پیدا کرد، حتماً محل تماس را با آب سرد شسته و در صورت بروز حساسیت، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

روش تولید سوربیتول

سوربیتول از کاهش قند گلوکز به وجود می آید اما برای انجام این واکنش زیستی، به کاتالیزگر آلدوز ردوکتاز نیاز (NADH) است. مکانیسم عمل این ترکیبات در حضور کاتالیزگر شامل انتقال تیروزین به محل ردوکتاز و انتقال اتم هیدروژن برای واکنش احیا است. برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه انجام این واکنش ها می توانید به منبع درج شده در پایان این مطلب مراجعه فرمایید.

کاهش گلوکز در فرایندهای زیستی بدن انسان جزو مسیر اصلی متابولیسم قندها است. در این حالت به طور طبیعی، سطح قند بدن در تعادل قرار دارد. برهم خوردن متابولیسم قندها در بدن منجر به بیماری معروف دیابت در افراد می شود.

کاربردهای سوربیتول

سوربیتول به عنوان یک ماده شیرین کننده در صنعت به کار می رود. این ماده حدود 60% شیرین تر از قند ساکاروز است. این قند الکلی به عنوان شیرین کننده در خوراکی های رژیمی استفاده می شود. در هر گرم از سوربیتول، میزان 6/2 کیلو کالری انرژی وجود دارد؛ این در مقایسه با انرژی کربوهیدرات ها که در هر گرم، 4 کیلو کالری انرژی دارند، مقدار بسیار ناچیزی است.

از سوربیتول در ساخت مواد غذایی رژیمی مانند آدامس بدون قند، شربت های خوراکی، نوشیدنی ها و بستنی بدون قند و برخی داروهای شیرین استفاده می شود. اکثر باکتری ها این ماده را به عنوان منبع انرژی مصرف نمی کنند اما برخی باکتری های موجود در دهان می توانند موجب پوسیدگی دندان ها شوند.

سوربیتول در صنعت داروسازی و پزشکی نیز کاربرد فراوان دارد. همان طور که می دانید برخی از غذاهای حاوی این ماده موجب بروز مشکلات گوارشی در افراد می شوند. برای رفع این مشکل، از سوربیتول به عنوان یک ماده ملین استفاده می شود؛ این ترکیب می تواند با رساندن آب به روده بزرگ و تحریک حرکات روده، به عنوان یک ملین عمل کند. استفاده از این ماده برای رفع مشکلات گوارشی در افراد سالمند استفاده می شود اما بهتر است بدون مشورت با پزشک از خوردن آن خودداری گردد.

یکی دیگر از کاربردهای سوربیتول، استفاده از آن در محیط کشت باکتری هایی نظیر اشرشیاکولی است. تخمیر این قند الکلی در حضور باکتری ها می تواند در مطالعات تحقیقاتی و کشف فعالیت های ناشناخته مؤثر عمل کند. از این ماده در تولید خمیر دندان، ژل های شفاف دارویی و به عنوان روان کننده برخی کره ها مانند کره بادام زمینی استفاده می شود.