کاربرد اسید نیتریک در تولید کودهای شیمیایی

 اسید نیتریک (HNO3)

اسید نیتریک یا جوهر شوره، نیترات هیدروژن و اسید ازته، یک اکسید کننده قوی در صنایع شیمیایی بوده که به شدت سمی و خورنده است. رنگ این اسید از حالت بی رنگ تا متمایل به زرد است. بوی آن نامطبوع، جرم مولی آن g/mol 63.012 است. اسید نیتریک به شدت در آب حل می شود.

 روش های تولید اسید نیتریک

اسید نیتریک اولین بار در سال 1908 در آلمان ساخته شد و از آن پس سایر کشور ها در صنعت خود از این ماده ارزشمند استفاده کردند. روش های تولید اسید نیتریک به طور خلاصه به شرح زیر است:

1- واکنش نیترات پتاسیم یا سدیم با اسید سولفوریک که موجب تقطیر نیترات پتاسیم شده و تولید اسید نیتریک می کند. این واکنش به شدت گرمازا بوده و دمایی حدود 900 درجه سانتی گراد تولید می کند و اسید بصورت بخار خارج می شود.

این روش تولید اسید نیتریک دارای معایبی است؛ اول اینکه نیاز به منبع سوخت بالایی دارد، ضمن اینکه موجب استهلاک تجهیزات شده و اسید نیز به اکسیژن، آب و اکسید تبدیل می شود. البته برای رفع این مشکلات، دو ماده واکنش دهنده را با نسبت های مساوی باهم ترکیب می کنند.

2- در روش دوم که روش بریک لند نامیده می شود، در کوره های خالص، اکسیژن و نیتروژن با هم واکنش داده و گاز دی اکسید نیتروژن تولید شده و سپس توسط آب جذب شده و تولید اسید نیتریک می کند. این روش به دلیل اینکه توجیه اقتصادی ندارد، کمتر بکار برده می شود.

3- روشی که امروزه برای تولید اسید نیتریک استفاده می شود، سنتز آن از آمونیاک است. در این واکنش آمونیاک با اکسیژن ترکیب شده و اسید نیتریک حاصل می شود.

• کاربرد اسید نیتریک در صنعت
• ساخت مواد منفجره مانند TNT، باروت و نیتروگلیسیرین
• ساخت نمک های نیترات مانند نیترات کلسیم، نیترات نقره و نیترات آمونیوم
• تشخیص دو ماده مخدر هروئین و مورفین از هم
• استفاده در صنعت متالوژی برای حکاکی روی فلز
• استفاده در صنعت هوا فضا به عنوان یک ماده اکسید کننده در موشک های با سوخت مایع
• استفاده در صنایع خالص سازی فلزات طلا، نقره و پلاتین
• تولید انواع کود های شیمیایی مانند نیترات آمونیوم و نیترات کلسیم
• کود های شیمیایی

کود به ماده ای گفته می شود که موجب تقویت و افزایش حاصلخیزی خاک شده و کیفیت و کمیت محصولات را افزایش می دهد. انواع کود ها عبارتند از:

• کود شیمیایی
• کود آلی
• کود بیولوژیک

- کود های شیمیایی:

با ساخت کود های شیمیایی، انقلابی در صنعت کشاورزی دنیا ایجاد شد. زیرا این ماده موجب افزایش محصولات کشاورزی می شود. به دلیل تنوع این کود ها، کشاورزان باید به طور دقیق نیاز خود را بررسی کرده و بسته به نوع نیاز خود، نوع کود مصرفی را انتخاب کنند. تفاوت کود های شیمیایی در نحوه پخش، زمان کود دهی و زمان اثر بخشی کود ها است.

- انواع کود های شیمیایی

• عناصر پر مصرف گیاه که ماکرو المنت نیز گفته می شوند؛ مانند منیزیم، کلسیم، پتاس، فسفر و ازت
• عناصر کم مصرف گیاه که میکرو المنت نیز نامیده می شوند؛ مانند منگنز، مس، روی، آهن، بور

دسته بندی دیگری که برای کود های شیمیایی وجود دارد، براساس نوع عنصر موجود در آن است. براین اساس برخی کود های شیمیایی را کود کامل می گویند که حاوی همه عناصر به یک نسبت مساوی است، دسته دیگر شاما یا دو عنصر بوده مانند کود های شیمیایی فسفری، پتاسیمی و ازتی.

-  استفاده از اسید نیتریک در ساخت کود های شیمیایی

- کود نیترات آمونیوم:

کود نیترات آمونیم یکی از مهم ترین کود های موجود در بازار است که از ترکیب آمونیاک و اسید نیتریک ساخته می شود. این کود دارای هر دو نوع منبع ازت، یعنی نیترات و آمونیوم بوده و NPK آن برابر 0-0-34 و 34% ازت است.

این کود نسبت به کودهای دیگر از پیوستن ازت به اتمسفر جلوگیری کرده و پایداری بیشتری دارد. از جمله دیگر مزایای کود نیترات آمونیوم می توان به میزان جذب بالا، ایجاد ضایعات کم و داشتن سطح شوری پایین تر از زمین اشاره کرد. همچنین در این کود، نیتروژن دارای هر دو حالت نیتراتی و آمونیاکی، به شکل همزمان است.

کود نیترات آمونیوم دارای 26% ازت است. همچنین اسیدزا نبوده؛ از این رو برای کشت محصولاتی مانند چغندر قند مفید است. لازم به ذکر است که این کود حساس به شست و شو است.

برای اطلاعات بیشتر درباره کاربرد اسید نیتریک در کشاورزی با کارشناسان ما تماس بگیرید.